महानगरपालिकापाखें विश्व सम्पदा मिइगु षडयन्त्र
स्थानीय जनता आन्दोलनय् नेवाः नेतात मौन
 
          - नेवाः सन्देश डेस्क -
         विश्व सम्पदा सूचिइ दुथ्याकातःगु हनुमानध्वाखा दरवार क्षेत्र व लुँहिति धरहरा क्षेत्र अवलोकन याइपिं पर्यटकपिनिगु नितिं निर्विकल्प एकद्वार प्रवेश शुल्क लागु यायेगु सम्झौता यायेवं येँ महानगरपालीका व स्थानीय जनता दथुइ विवाद अप्वया च्वंगु दु । थ्व हे विवाद व स्थानीय जनतापिनिगु विरोधया कारण महानगरपालीका अर्न्तगतया हनुमान ध्वाखा दरवार संरक्षण समितिया ज्याकू स्वन्हु तक बन्द नं जुल, व थौं तक नं न्हियान्हिथं स्थानीय जनतां जुलुस पिकायेगु व कोणसभा यायेगु व विरोध यायेमाःगु कारण यक्वसिबे यक्व सित ध्वाथुइका मेगु चरणया आन्दोलनया तयारी यानाच्वंगु अवस्था दु ।

          वंगु वि.सं. २०६९ चैत्र ५ गते येँ महानगरपालिका व साइडवार्ल्कर्स प्रा.लि. या दथुइ सम्झौता जूगु खः । उगु सम्झौताबारे स्थानीय जनता, स्थानीय क्लब, सरोकारवाला  संघ संस्था, राजनीतिक दलया कार्यकर्ता व पुर्व वडाध्यक्षपिन्त नापं तयाः तःक्वःमछि  सहलह याःसां नं उगु सम्झौता उचित व उपयुक्त जूगु निष्कर्ष् थ्यंके फयाच्वंगु अवस्था मदु । थुगु खँयात कयाः का.म.पा. प्रमुख नाप सहलह यायेत स्वःगु इलय् र्इ मबीवं स्थानीय जनतां वंगु बैशाख ६, ७ व ८ गते शुल्क काउन्टर व का.म.पा. हनुमानध्वाखा दरवार क्षेत्र संरक्षण ज्याझवःया ज्याकुथी तकं तालं ग्वयाबिल । अत्थे जुयानं तविं येँ महानगरपालिका पाखें पाय्छि लिसः विया स्थानीयवासी पिन्त शान्त याये फयाच्वंगु अवस्था मदु ।
                                      महानगरपालिका व साइडवार्ल्कर्स दथुइ सम्झौता गत्थे दु ?

          विश्व सम्पदाया धलखय् लाःगु हनुमान ध्वाखा दरवार पिनेया व दरवार दुनेया संग्राहलय अवलोकन यायेत न्हापांनिसे पर्यटक शुल्क धकाः रु ७५०/- कयाच्वंगु खः । आः न्हूगु सम्झौताकथं हनुमानध्वाखा दरवार जःखः, दरवार दुनेया संग्रहालय व लुँहिति धरहरा अवलोकनया नितिं रु १०००/-  प्रवेश शुल्क निर्धारण याःगु (धरहराय् थहां मवनीपिन्त रु ९५०/-) या प्रवेश शुल्क निर्धारण याःगु० दु ।

          वि.सं. २०५८ सालय् का।म।पा। व स्थानीय जनता दथुइ सहमति जुयाः हनुमानध्वाखा दरवार क्षेत्र संरक्षण ज्याझवः न्हृयाःगु, व कथं उगु  क्षेत्रपाखें पर्यटकया पाखें जुइगु आयया दां व उगु आयस्तापाखें न्याइगु छुं नं कथंया जिन्सि का।म।पा। केन्द्रीय ज्याकुथिं मयंकेगु व आयस्तापाखें  का.म.पा. वडा नं. १९, २०, २३ व २५ य् दुगु देगः, सतः, फल्चा जिर्णोद्धार, लँय् अप्पा सीगु, जात्रापर्वया नितिं ग्वाहालि यायेगु व स्थानीय संघ संस्थायात सशक्तिकरणया नितिं खर्च यायेगु धकाः उगु ज्याझवःया स्वायत्तताया ग्यारेण्टी याःगु, तर न्हूगु सम्झौतां पुलांगु सहमतियात उल्लघन याःगु खनेदु ।
                                      सम्झौतां गज्याःगु लिच्व लाइ ?
          न्हापा येँ महानगरपालिकाया १८ औं नगरपरिषद् हे निर्णययानाः हनुमानध्वाखा दरवार परिसर व दरवार दुनेया संग्रहालयया नितिं निर्विकल्प एकल टिकट लागु याःबलय् परिसर जुयाः जक संग्राहालय दुहांवनेमाःगु अवस्था जुयाच्वंगुलिं व दरवार दुनेया संग्रहालयसं मुंवइगु दां नं दरवार क्षेत्रय् हे खर्च जुइगुलिं सम्पदा मैत्री व पर्यटन प्रवर्द्धनया नितिं उपयुक्त हे खनेदुगु व उगु निर्णय पारदर्शि जूगुलिं स्थानीय जनतां विरोध याःगु खनेमदु, लिसें उब्लेया निर्णय कथंया ७५०/- तका मध्ये २५०/- तका सुं निजी कम्पनीयात मजुसे सरकारी निकाय हनुमान ढोका दरवार संग्रहालय समितियात वनीगु खः  ।
            तर लुँहिति धरहरा क्षेत्र हनुमानध्वाखा परिसर स्वयां थ्यंमथ्यं ७०० मिटर तापाःगु अलग्ग लानाच्वंगु व थुकिया नापं मुंवइगु दां धरहराय् थहांवनेगु नितिं म्हतिं रु २५०/- व धरहराय् थहां मवनीपिनिगु नितिं म्हतिं रु २००/- साइड वार्ल्कर्स प्रालि नांयागु निजी कम्पनीयात वनीगु, गुगु उगु संस्थाया व्यक्तिगत नाफा जुइगु व का.म.पा.या कर्मचारीं थःगु परिश्रमं मुंकूगु दां निजी व्यक्ति वा कम्पनीयात लःल्हायेमाःगु न्यायोचित मजूगु नापं धरहरा क्षेत्रय् दुहांवने चाहे मजूपिं पर्यटकतय्के नापं जबर्दस्ती दां काइबले पर्यटन व्यवसायलय् नकारात्मक असर लाःवनीगु खनेदु, लिसें थुगु सम्झौता येँ महानगरपालिकाया गुगु नं आधिकारीक तहखय् निर्णय जूगु नं खनेमदु व कार्यकारी अधिकृत व उया आसेपासे तय्गु व्यक्तिगत स्वार्थं प्रेरित जुयाः गोप्य ढंग सम्झौता याःगु खनेदु ।
           सम्झौताया दफा ३(घ) कथं साइड वार्ल्कर्स प्रालियात दरवार क्षेत्र दुने गुगुं नं थासय् सुनां पने मदइकथं दुत यंकेगु भाला नं येँ महानगरपालिकां कायेगु धयातःगु दु , हनुमान ढोका दुने अझ गोप्य जुयाच्वंगु यक्व हे धुकूपिकू त दुगु सीकसीकं नं थुकथं सम्झौता याःगु यात सम्पदायात वाय्त्य फायत्य यायेगु नियतं छु भचा धेवाया नितिं याःगु सम्झौता छाय् मधायेगु धकाः स्थानीय जनतां न्हृयसः तयाच्वंगु दु, तर लिसः धाःसा सुनां नं बियाच्वंगु मदु । सम्झौताया दफा ८ कथं हनुमानढोका दरवार दुने व पिने न्हृयाथाय् नं न्हापांगु प्राथमिकताय् तयाः उगु कम्पनी वा कम्पनीं सिफारिस यानाहःगु संस्थायात ज्याझवः यायेत सशुल्क अनुमति बीमाःगु उल्लेख जुयाच्वंगु दु, सम्झौताया थुगु बुदां छगू ला हनुमानढोका  लागाय् छुं नं ज्याझवः यायेत आवलिं धेवा पुलेमालिगुपाखे संकेत याःगु दुसा झी नेवाःतय्गु जात्रापर्व व साँस्कृतिक गतिविधि यायेत न्हापांगु प्राथमिकता कथं छ्यले दयेमाःगु थाय्यात निजी कम्पनीयात लःल्हाःगु धैगु पाय्छि खँ मखु व कन्हय् वनाः आ ज्याझवः यायेत साइड वार्ल्कर्सया चाकडि याःवनेमालिगु अवस्था मवइ धकाः धायेफइमखु । सम्झौताया दफा ४(ञ) कथं पर्यटकया नितिं आवश्यक पुर्वाधारया नामय् कम्पनीं इच्छा याःगु थासय् व्यवसायिक प्रयोजनया स्टल तये दइगु प्रावधान खनेदु, मुक्कं व्यापार यानाः नाफा कमे यायेत निस्वनातःगु निजी कम्पनी साइड वार्ल्कर्स प्रालिं आः गन छु जक व्यापारिक स्टल दयेकाः सम्पदा क्षेत्र कुरुप याइगु खः धकाः आ हे नं सम्पदाहृयमितय्सं चिन्ता प्वंकाहयेधुंकुगु अवस्था दु ।
           थुलिजक मखु का.म.पा. थें ज्याःगु स्थानीय सरकारया हैसियत दुगु संस्थां सम्झौताया दफा ४(ख) कथं टिकट छापे यायेगु दक्व जिम्मा नीजि कम्पनीयात लःल्हाःगु लज्जास्पद जूगु दु । शुल्क काउण्टर नीजि कम्पनीं थःगु इच्छाकथं सारे यायेज्यूगु प्रावधान सम्झौताय् दुथ्याःगुलिं भविष्यय् थुगु लागाया जःखः च्वंगु बहाः, चुक,  ननीया स्थानीय जनतायात गम्भिर असर लाःवनीगु खनेदु ।
           सम्झौता कथं कन्हय् वयाः सरकारी निकायनं तकं उगु क्षेत्रया पर्यटक शुल्क दस्तुर बढेयायेगु वा घटय् यायेमाल धाःसा उगु निजी कम्पनीयाके  स्वीकृती कायेमाली । निजी कम्पनीया स्वीकृत मदयेक छुं नं ज्या याये मफैगु खनेदु । थ्व धइगु थःगु सम्पतिं मेपिन्त पोसेयायेगु बाहेक मेगु छुनं जुइ मखु । थुलि जक मखु वइगु छुनं इलय् बिदेशी दातृ निकायनाप ग्वाहालि कायेमाःसा, अन्तराष्ट्रिय क्षेत्रय् सम्पदानाप सम्बन्धित ज्याझवः गोष्ठीइ सहभागि जुइमाःया उगु निजी कम्पनीया हस्तक्षेपय् च्वनेत बाध्य जुइमालीगु थेंज्याःगु गम्भीर खँत थन सम्झौताय् खनेदु ।
                                      लिच्वः
           थौं विश्वयाहे ऐतिहासिक सम्पदायात महानगरपालिका थेंज्याःगु छगू जिम्मेवार सरकारी क्षेत्रं छगू निजि कम्पनीयात मिइगु ज्याः जूगु दु । गुकिंयात कया थौं हनुमानध्वाखा लिक्कया स्थानिय जनता, सरोकारवाला, संघ संस्थात जक विरोधय् कुहाँ वयाच्वंगु दु । छाय् थनया जिम्मेवार नेवाः नेताः अले नेवाःतय्गु नितिं छुं याये धकाः कुहाँ वयाच्वंगु जिम्मेवार नेवाःतय्गु पार्टी, मोर्चा, संघ संस्था तय्सं छुनं सः तयाच्वंगु अवस्था मदु ।
           थौं महानगरपालिका व साइडवार्ल्कर्स प्रा.लि. या दथुइ सम्झौतां हनुमानध्वाखा लगायतया झी नेवाःतय्गु साँस्कृतिक सम्पदा छगू निजी संस्थायात मिइगु ज्याय् नेवाःतय्गु राष्ट्रिय संगठन धकाः खँय् जक सिमित जुइगु देय् दबू धाःगु संस्था, अले दक्वे पुलां नेवाःतय्गु संस्था नेपालभाषा मंकाः खलः छाय् मौन च्वनाच्वंगु दु । उमिसं छाय् थःगु धाःपुयात पितविइ मफत । तधंगु विडम्बनाया खँ खः । सम्झौतायात हनुमानध्वाखा नीजि कम्पनीयात मिउगु ठहर जूगुलिं स्थानीय जनतां स्वीकार याये मफया च्वंगु व उगु सम्झौता तुरुन्त खारेज यायेत माग यासें आन्दोलन याना च्वंगु दु । उगु सम्झौता खारेज मजूतले आन्दोलन मदीगु व आन्दोलनयात अझ सशक्त याना यंकेगु प्रतिबद्धता आन्दोलनरत सम्पदा संरक्षण संर्घष्ा समिति कयाः स्थानीय रुपं विरोध यानाच्वंगु दु , तर थज्याःगु  जायज खँय् विरोध यायेगु छु थ्व स्थानिय जनताया जक जिम्मेवारी खःला ?

धरहरा गःसां मगःसां धेबा पुलेमा पर्यटकं

नेवाः सन्देश/येँ
          येँया  बसन्तपुर दरवार पिनेया लागा, दरवार दुने व धरहरा गयेत छपाः जक टिकट काते याइगु जूगु दु । आवलिं पर्यटकत धरहरा गइगु खःसा द्वछि व धरहरा मगइगु खःसा न्हय्स व न्यातका शुल्क निर्धारण यायेकथं धरहरा संरक्षण यायेगु सम्झौता यानातःगु साइड वार्ल्कर्स प्रा.लि. व येँ महानगरपालिका दत्थुइ सम्झौता जूगु  दु । अतिकं गोप्य कथं याःगु थुगु सम्झौता स्वयेबले येँ महानगरपालिकाया कर्मचारी व स्थानीय जनतां आर्थिक चलखेलया आशंका यानाहःगु दु ।
          खय्तला थुकथं सम्झौताया हुइनाभुइना जुइवं येँ महानगरपालिकाया कर्मचारी यूनियन व बसन्तपुर लागाया क्लब संघ संस्थातय्सं थुगु सम्झौता मयायेत येँ महानगरपालिकाय् ज्ञापन पौ न दर्ता याःगु खः । लिसें येँ महानगरपालिकाय् दुगु दलीय संयन्त्रय् नं थुगु सम्झौताय् सहमति मजूगु खः ।
          न्हापा बसन्तपु लागाय् पर्यटक तय्त प्रबेश शुल्क येँ महानगरपालिका न्यास तका कायेगु यानाच्वंगु व वंगु दँय् दरवार दुने नं चाहिले दइगु यानाः न्हृयय्स व न्यतका तका प्रवेश शुल्क क्वःछ्यूगु खः । उकथं शुल्क म्हये धुंकाः येँ महानगरपािलकां दछिया झिगु करोड व हनुमान ढोका दरवारं दच्छिया न्यागू करोड आम्दानी यानावयाच्वंगु खः । आ वयाः टिकटया मू द्वःछि क्वःछिइ बले येँ महानगरपालिका व हनुमान ढोका दरवारया आम्दानी यथावत हे जुइगु अनुमान याःगु दुसा साइड वार्ल्कर्स प्रालिं दँछिया न्यागु करोड आम्दानी याइगु खनेदु । बिना मेहनत येँ महानगरपालिकां थःगु कर्मचारी छ्यलाः व थःगु हे टिकट काउन्टरं मुंकूगु धेबा निजी कम्पनीयात लःल्हायेगु ज्या न्यायोचित मजूगु टिप्पणी जुयाच्वंगु दु । थुकथं जनताया करं तलब नयावःपिं कर्मचारीत निजी क्षेत्रया आर्थिक लाभया नितिं छ्यलेगु निर्णयत कर्मचारी यूनियन दुर्भाग्यपर्ूण्ा धका विरोध याःगु दु ।
          न्हापा बसन्तपुर लागाय् पर्यटक प्रवेश शुल्क कायेगु महानगरपालिकां निर्ण्र्ाायाःबले स्थानीय जनता आन्दोलन यायेधुंका अनं म्हःगु धेवा बसन्तपुरय् अलग्ग खाता चायेकाः तयेगु, अनया आम्दानी महानगरपालिकाया केन्द्रया मेमेगु ज्याखँय् खर्च याये मदइगु, उगु आम्दानीं बसन्तपुर लागाया सम्पदा देगत व लँ भिंकेगु ज्याय् छ्यलेगु व उगु आम्दानी वडा नं १९, २०, २३ व २५ या पर्ूवाधार सुधार लिसें सामाजिक व साँस्कृतिक गतिविधिइ खर्च यायेगु सहमति जूगु खः । तर थुगु न्हूगु सहमतिं उबले स्थानीय जनतानाप याःगु सहमतिया भावनायात बेवास्ता याःगु खनेदु । लिसें थुगु न्हूगु सम्झौतां पर्यटक दत्थुइ नकारात्मक भावना ब्वलनिगु, थःपिनि धरहरा गयेगु इच्छा मदुसां धेवा पुलेत महानगरपालिकां बाध्य यायेत्यंगुलिं पर्यटकत बसन्तपुरय् वये हे त्वःते फुगुलिं झोछेँया होटल व्यवसायीतय्त थप मर्का जुइगु सम्भावनां यानाः व्यवसायीतय्सं नापं विरोध यानाहःगु दु ।
          तर येँ महानगरपालिकाया व्यवस्थापन पुचः धाःसा थुगु सम्झौता आः वइगु बैशाख १८ गते निसें लागु यायेगु तयारी याःगु दु । येँ महानगरपालिकाय् स्वापू तयाबले सर्बोच्च अदालतं तक नं थ्व सम्बन्धी निर्णय यानातये धुंकुगुलिं थ्व सम्झौता यानागु धाःगु दु, नापं साइड वार्ल्कर्सं याइगु आम्दानीपाखें झिंन्यागु प्रतिशत रोयल्टी वइगु व स्वंगु प्रतिशत सम्पदा संरक्षण कोषय् च्वनीगु धाःगु दु  । तर जानकार मनूतय्के न्यनाबले अदालतं धरहराया प्रचार प्रसार यायेगु  दायित्व महानगरपालिकाया जूगु धका जक निर्ण्र्ाायाःगु खः महानगरपालिकां पर्यटकयाके धेबा म्हयाः धरहरा स्वयाच्वंगु निजी कम्पनी साइड वार्ल्कर्स प्रालियात लःल्हा धाःगु मखु । लिसें टिकट तक हे साइड वार्ल्कर्सं छापे यायेगु, छु विदेशी संस्था ग्वहालि कायेबले थुगु निजी कम्पनीयाके न्यनेमाःगु व पर्यटकया नितिं धैगु नां तयाः थः यत्थे पसःत चायेके दइगु तकया सम्झौता याःगुयात बसन्तपुर निजी क्षेत्रयात मिउगु थें खः धैगु टिप्पणी थन यानाहःगु दु ।
           थुगु सम्झौता यायेत स्थानीय जनतालिसे सहलह तक हे मयाःगु व न्हापा यानातःगु सहमति अःखः जूगुलिं महानगरपालिका द्वछि वंगु टिकट छ्यले सातकि स्थानीय जनता उगु आन्दोलन मयाइ धाये प'mुगु अवस्था मदु ।
नेवाः सन्देश * दँ २ * ल्याः २१ * ने.सं. ११३३ चौलागा पञ्चमी * इ.सं 2013 Arp * वि.सं.२०७० बैशाख २ सोमवाः  * Newa Sandesh

नेवाः एकता दिवसया छगू तँसा

                                                                                - लक्ष्मण राजवंशी

                     झीगु देसय् नसा, त्वासा, छेा, बुा, लः, मतया अनिकाल जूसां 'दिवस, दल, संघसंस्थाया सहकाल जुयाच्वंगु दु । सकलसित सकतां थः । तर नेवाःतय् मेगु छुं मथःसां दिवस छगूला मदयेक मगाः । खः, दिवस हनेत हिसिचा दुगु नां मन्त कि न्हातिका चकं, मिखा वालावाला, तुसिपु थें यैपुगु वा दयानं न्हाय् ˆयाफः जुलकि स्वैपिनि मयेफु । पुन्हि ला पुन्हि तर छु पुन्ही ? यःमरि, घ्यःचाकु, येान्याः, गुन्हुपुन्हि गुज्वःगु पुन्हि ? अथे हे दिवसया न्हृयःनेनं छगू यैपुसेच्वंगु ल्यासेपाउा, मे च्वकाय् तयेवं म्हुतुइ मन्हृयं मन्हृयं ई बुया वैगु च च पाउापाउा सवाःगु नां दयेमाः । पौष १८ खुन्हु हनेत्यंगु दिवसया नां खः "एकतादिवस" । सिंहदरवारया मूलुखा न्हृयःने दनाच्वंम्ह पृथ्वीनारायण शाहया पतिं अथें धस्वानाच्वंगु मखु । नेवाःतय्त 'एक' अर्थात् एकान्तया लागि हःपाः बियाच्वंगु खःला वा आसे छ नेवाःचातय्त धयाच्वंगु खः ? २००७ दानिसें थौंतक नं पार्टीत कलंगालय् खिचात ल्वाइथें ल्वानाच्वन । एकता यायेमसः दक्वसक्व पार्टीत ब्यागलं च्वनेगु स्वयाः छपु हे ध्वााय्, छगू हे पार्टी क्वाघासा थें एकता जूगुसा थौं नेपाःयागु थ्व अवस्था मज्वीगु खै ? क्वाःघासाय् चय्प्यता घासा दुसां छुं छता नसा जक यागु सवाः की । सवाः काइ । चःबी इरुथिरु ज्वीमाःसां लिसा कायेत लिफः स्वइमखु । झी क्वाःघासा हृयःमि । झी नेवाः ।नेवाःत दक्वसित छगू हे द्वकय् न्हृयंकेवं द्यः तुइमखु । एकता छुकेया लागि ? सुयागु लागि ? नेवाः छगू राष्ट्र Û झी दथ्वी थजाः क्वजाः धयागु मदु । थीज्यू मज्यू धयागु नं मदु । ज्याखाया लजगाःकथं ब्वथलातःपिं, झीगु ज्यां हे झीगु जात म्हसीका बी । जातीय विभेदया कारणं एकताया उद्देश्य जाती विभेद न्हंकेत खइमखु । एकता माःगु दु 'नेवाः राज्य तःलय् मलाकेया नितिं । गणतन्त्र, संघीयता, लोकतन्त्र यागु मंकाः आजु पूवंकेत नेवाः नापनापं 'अग्राधिकार लिसें स्वायत्त संघीय राज्य' या हिमायती सकललिसे एकता माःगु दु । सकतां दिवसया लागा नेवाःतय्गु लाछि, चुक व दबुलीदुने जक मखु देय् न्यंकेमाःगु दु ।नेवाःभाय् ल्हाइपिं नेवाः संस्कृति जक छ्यलीपिं नेवाःत लिसे जक एकता मखु, भाय् ल्हायेमसःपिं व संस्कृति हनेमसःपिं अझ ला जातं नेवाः मखु तर नेवाःया नुगः घानातःपिं नापं एकता दिवसय् दुथ्याके फयेमाः । खा जक म्वीकीपिं, लाये छुं मतसें नेवाः जुयागु नातां लवः काइपिं ं बांलाक म्हसीके फयेमाः । म्हुतु कःमियात ल्वाभः म्वाः । करपिन्त म्हुतु वायेत छुं लाय् तयेम्वाः । इलं थ्वाना हैगु नखःचखः हनेथें अनेतने नां छुनाः दिवस मानेयायेगु स्वयाः नेवाः राज्य छाये माल ? गुजःगु राज्य दुसा झी सकलें न्हृयनी ? थुजःगु खा नेवाः गैर नेवाःतय्त ध्वाथुइका बी फुसा दिवस हनागुया मू दइ । थुजःगु ज्यायागु बांलाःगु लिच्वः सकभनं लाइ । दबली तिंतिं न्हुयाः दिवस न्यायेकेवं नेवाः स्वायत्त राज्य चूलाइ मखु । शक्ति प्रदर्शनया नापनापं संगठनीक संरचना व थुकेयागु संजाल देय्न्यंक क्वातुका वनेफुसा दिवसं बीगु सन्देश सार्वजनिक कथं नालाकाइ । येाया खुल्ला मञ्चय् थ्वयेकीगु सः देय् छगुलिं न्यनी । स्वनिगः पिनेनं नेवाःत दु धयागु थ्वी की । झीत स्वायत्त राज्य मदयेकं मगाः । थ्व सत्य खः । लिसें झी नं थ्व देय्या राष्ट्रपति, प्रधानमंत्री, सभामुख, प्रधान न्यायाधीस व राष्ट्रदुने व पिनेच्वंगु कुटनैतिक नियोग, यू.एन.ओ थीथी नीति निर्माण याइगु थासय् नं च्वनेमाःगु दु । झी नेवाःजक मखु नेपाःया सक्षम बौद्धिक शक्ति झी नागरिक नं खः , देय्या नागरिकया नातां राष्ट्रिय व अन्तर्राष्ट्रिय राजनैतिक रंगमंचय झीत नं थाय् दयेमाः । नां छगू झीगु, गां छगुलिं करकिगु ? थ्व एकता दिवसयागु सन्देश ज्वीफइमखु ।गणतन्त्र वसांनिसें झीसं सासः हे मˆयूसे छतां छता खा ल्हानावया च्वना  'अग्राधिकार नापं नेवाः स्वायत्त राज्य माः हे माः ।' नेवाः राज्यया लागि सः तयेया लागि क्वाःगु सासः मदयेकं मगाः । प्वाथय् नसा मदयेकं सासः पिहांवइमखु । लः मदयेकं म्वाये फइमखु । मत मदयेकं मिखां छुं नं तिˆयाये फइमखु । देशय् दुने शान्ति व सुरक्षा मदयेकं म्वाये बी मखु । म्वानाच्वंपिं मनू हे मदुसा राज्य सुया लागी ? बजाः भाः न्हिंन्हिं थहां वनाच्वन । माघ १ गतेनिसें मतया भाः हानं २० प्रतिशत थकाय् धकाः मन्त्री जूम्ह ग्वाय् पियाच्वन । न्हिं ११ घौ मत मच्याः । हितिं लः महाः । ध्वंनं खाचा लाये थें जनतातय्त लानाः गःपः म्वयेहिलाच्वंगु सकसिनं वाःचाः तर थुजःगु खाय् विरोधी सः गनं तायेमदु । नेवाः राज्य मवःतले न्हृयागु ध्वंनं स्वःथें स्वया च्वनेगु खःसा बल्लाः त्याः याक्व पाक्व नक्व पच अराजक राज्य निर्माणयात तिबः जूवनी । झी हालाच्वना न्हृयःसू चाःम्ह मचा थें । नेवाः राज्य पलिस्था यायेगु धाथेंयागु मनंतुना खःसा नेवाः राज्ययागु व्यवस्थापन गथे यायेगु ? करकिया जालझेलं नेवाः राज्य मवैगु इलय् पलाः न्हृयाकेत संगठनिक संरचना दयेकाः आः हे न्हृयां मवन कि स्वनिगः बन्द, चक्का जाम यानाः सतकय् छ्वयेकू टायरया नौ व कुंनापं ल्यनीमखु । मांनं न्हाय्पने चिकं थंकाः निभालय् च्वनाः घ्यःचाकु यागु सवाः कयाच्वनेगु हामो संलूमखु थें नेवाः एकतादिवस मखयेमा ।एकता दिवस झः झः धायेक हनेफयेमा । हानं हानं दिवसया सवाः ˆयये दयेमा । नेवाः राज्य घोषणा याःगु पुष १ व पुष ११ तिथि तुतफुट जुयाः पुष १८ य् दिवसया तिथि चूलाःगु जूसा दिवसया लसताय् भिंतुना ।

त्वाः मदुगु स्वापू

           थौं चान्हय् मिखा ध्वाखा थें । घण्टाघरं थाःगु सः न्हाय्पनय् थ्वयाच्वन । प्यताःतक थाःगु सः ताः । लिपा मताल । न्हृयलं चाःबलय् द्यः तुइधुंकल ।  दना । थौं तताया ल्वःचाः वनेमानि । म्वःल्हुयाः ब्याः -बिचाः) वनेगु ज्वलं चि, पालु, बजि, मरी बाता छगलय् तया । कुने "नानी ..." धकाः निकः तक सःतूगु सःताल । जि झसंग वन । थ्व सः ला ततायागु थें च्वं । थौं म्हगसय् नं जिं तता नाप हे ब्याः वनेगु ज्वलं मिलेयाना च्वनाम्ह । च्वतं मातनय् वनाः स्वःवना । सुं नं मदु । थाहां तुं वया । थ्व जितः भान जक जूगु जुइमाः । मदये धुंकूम्ह गनं सःतःवइ । तता लुमनाः मिखां खुसि बाः वःथें ख्वबि वल । मिखां छुं हे मखन । कोथाय् वनाः ध्यान याये थें मिखा तिसिना । नुगः हिइसे च्वनावल । सँकिपा स्वये थें मचानिसें ततानापं हृवना वयाच्वनागु छसीकथं खनेदया वल । जिपिं निम्ह दँ मपाः । जिपिं तःजःखलःत । काय्मस्त तःम्ह दु । तर म्हृयाय्या नामं तःबाःया म्हृयाय् जि सिबे दच्छि थँम्ह तता व जि जक । जिमि निम्हय्सिया दथुइ मब्याःगु खँ छुं मदु । तता तसकं भिं, वया नुगः तसकं क्वातु । सुयागुं दुःख वं स्वयेमफु । मेपिनि नःगु स्वयाः लुधंम्ह । सुयातं नुगलय् घाः लाकेगु ला छु खँ, थःगु म्हय् च्वंम्ह सि छम्ह स्यायेगु तकं वया ल्हाः मवं । थः मफुसा वास्ता मदु । लहिनातःम्ह खिचा छम्ह जक मफुतकि वया नुगःद्यः खाये धुंकी । मामं थः मचायात बिचाः याये थें ब्वहलय् पाछायां जिल ला, लुकुं छिनां जिल ला । व इधुथिधू जुयाच्वनी । म्हं मफुम्ह खिचायात ल्वय् क्वमलाःतले वया कथुं नसा कुहांवनी मखु । वया साक्क नयेमाः धयागु मदु । न झःझः धायेक तिसां तिइमाः धयागु दु । न्हृयाम्हेसिनं न्हृयागु धाःसां वास्यकक न्हिली । तं चाये धयागु मदु । छेँय् छुं छता नयेगु दतकि थःगु ब्वं क्वपालाः बाहालय् च्वंपिं चीमिपिंत इना ब्यूवनी । जि न्हृयाबलें वया किपालु थें व वनीथाय् च्वनीथाय् ल्यूल्यू न्हृयःन्हृयः जुइगु भचा मखनकि वं जितः जिं वयात माःवनेगु । जिपिं थथे छथासं प्यपुंगु खनाः नुगः मूपिं नं दयेफु । थज्याःगु खँय् जिमिसं च्यूताः मतया । वया ज्याथः जिथिपिं धालकि साप यः । भिंपिं मनूतय्सं चितासू सीमखु धाःथें ततां नं सुख धयागु मस्यू । मांम्ह न्हृयाबलें मफु । थः अजा अजि जक नं मखु पाजुबाज्या तक यागु सुसाःकुसाः याये तक नं व भचा हे उसि मचाः । बरु आखः ब्वनेगु हे त्वःताछ्वत वं, छेँज्या कतायेगु मत्वःतू वं । बैस न्हृयाबलें छथासं थातं च्वनाच्वनी मखु । इलं वयात नं ल्यासे यानाहल । हिसिचा दुगु ख्वाः । नाइसे च्वंगु सः । ज्या नीम्ह धकाः सकस्यां स्यूम्ह । यक्व थासं धायेकेहल । सुं मदुपिं अजा अजिपिंत वानाः पय्नं वनेमखु धकाः खँ मफः । सकसियां व पिवाः जूसां मां, अजा, अजि छम्ह छम्ह यानाः वयात वाना वन । वया लिधंसा सुं हे मन्त । चमांम्हेसिया म्हयाय्चां दुःख सीभनं म्हाः धायेकं तःमां सिमां गायेमाः धकाः तःमिपिन्थाय् इहिपा यानाबिल । थःछँेया लिधंसा मदुम्ह धया थें ला केहेँभतपिंसं च्वाथः सुकू थें ध्वदुतकि थाथा याइगु जुयाच्वन । मचा छम्ह जक दुगु जूसां मचाया ख्वाः स्वयाः मन तयाच्वने दइगु । दुःख सीमाःगु कपाः न्हृयाक्व च्वःसां थिया वइमखु । सुनां यानाः भिंके फइमखु धयाथें हे ग्यानापुगु ल्वचं कल । लिपा बुलुहुं बुलुहुं सने मफया वन । वयात सःतलकि प्यपुनाच्वंगु वयागु मिखाफुसि उलास्वइ । उघ्रिमय् वया मिखाया धकिं तिनाछ्वइ । वं थम्हं ल्वय् झयातुगु सीकाः    नुगलय् खँ वायेका च्वंगु जुइमाः । म्वातले सकसितं फक्व ग्वाहालि यानाच्वंम्ह बाल ... "भिंगु ज्या याःसा भिं जुइ" धयातःगु, छुं मस्यूपिंत मुस्या ग्ययेकु थें ताल । "खाइसि पिनाः चाकुसि सइमखु । चाकुसि सयेकेगुसा भिंगु चाकुसिमा पीमाः ।" धयातःगु मनूतय्सं मखुगु ज्या याइ धकाः ख्याच्वः ब्यूगु जुइमाः । "खःगु याःपिंत द्यवं रक्षा यायेमाःगु खःनि । द्यः धयापिं म्हगसय् दइपिं ज्यः ला - मखुसा थःजक कतिलाःसा न्हृयागुं याना जुइपिं नुगलय् हि मदुपिं मनूत च्वय् च्वय् लानाः कतिलाःपिसंत नं अपिं हे । हारां खनां नारां ग्याःगु ला मखु ला - न्हृयाथासं बल्लाःत्याः । थौंकन्हय् मभिंपिं मनूतय् च्वये च्वये धाःगु नं द्यवं मिखा तिसिनाः मखा - हानं नुगलय् भन्ते गुरुमांपिंसं उपदेश बिया बिज्याःगु लुमंसे वल । छझाः जि लपंख्याःयागु जालय् मभिंगु मस्यूगु थाय् तक्यं थें ताल । "मभिंगु हाकुतिना छ्वयेगु, भिंगु नुगलय् तयेगु, थ्व बुद्धया शासन खः( बुद्ध बचन ।" छगः सि पाउँ जुल धायेवं सिमा नापं पाउँ धायेगु पाय्छि मजू । तता नं ला छम्ह बोधिसत्व खः धकाः मतिइ वल । मखुगु याःपिनि छुर्ंर् इ तक ला जय जुइ । सदां जुइमखु । न्हृयाक्व दुःख सीमाःसां मभिंगु ज्या मयायेगु मनं मनं क्वःछिना । जि झुमिं यंम्ह थें जिगु न्हृयपु, मदये धुंकूम्ह तताया जःखः ल्यू न्हृयः चाःहिलाच्वन । थुगु हे इलय् घण्टाघरया सलं जि झसंग जुल । वाथाक्क दनाः ब्याःवने धकाः तयातयागु बाताय् छता छता यााः हलंज्वलं तयाव. च्वना ।जि छकः लुधंक ख्वयेमास्तिवल । जि उइँ थें । ब्याःया ज्वलं फुक्क बँय् । बाता लखं बिलिबिलि जाल । थ्व छु जूगु - बाताय् भय्बियाच्वंगु लखय् वास्यावास्या न्हिलाः ततां छुं धाःथें ताल । मेपिनि लागि जि सीसां छंगु लागि जि मसीनि । छंगु नुगलय् प्यपुनाच्वंतले जि गबलें सीमाली मखु ... सीमाली मखु ... सी ... मखु ।

                                                                                                                - विमला शाक्य

संघीय गणतन्त्र नेपाःया नितिं जनचेतना ज्याझ्वः

नेवाः सन्देश/येा          

             नेपालया साास्कृतिक परम्परायात सामन्ती संस्कार धाःसां मपाः । झीसं धयाच्वना, झीगु तजिलःजि हे झीगु म्हसीका खः धयाच्वना । वास्तवय झीगु पहिचानं झीगु प्रगतिया लुखा चाली । थ्व निश्चित खः । झीग संस्कृति, परम्परायात रुढीवादी परम्परा, हिन्दुअतिवादी व लोकसम्मत धकाः तत्कालिन राजनीतिक परिवेशं नं लिघ्वासा जुयाबिल ।उकिया विरुद्ध जनतातय्त सचेतना बिइफयाच्वंगु मदु । रुपान्तर यायेत छुं नं पहल जुइफयाच्वंगु खनेमदु । थन पासा धर्म   जी धयादिगु पाय्छि खा खः । आः नं झीसं दाफाभजनय् राजामहाराजाया स्तुतिगानया हालाच्वनातिनि । जब कि देशय् गणतन्त्र, संघीयताया जुयाच्वंगु दु । झीत पुलांगु क्वपुंगु बिचारं थुलि भुनातल कि पिहाा वयेफयाच्वंगु मदुनि । जिं तुयुगु ला फिना च्वना । थ्व वास्तविकता खः । समाज धकाः धयाच्वनागु दु । थाय् थासय् पंगः थनाच्वंगु दु । व रुढीवादी मान्यतायात तोडे याये फयाच्वंगु मदुनि । संके हे बियाच्वंगु मदुनि । ख्वपय् वि.सं. २०२२-२३ सालपाखे खा न्हृयःथने त्यना । किसानत बुाज्या सनिपिं अले वहे बुाज्यालिसें सम्बन्धित जुया जात्रापात्रा, पर्वत दयाच्वनि । तत्कालिन राज्यसत्तां इमित जि कथं छ्यलाच्वंगु स्पष्ट सीदु । दाफाभजन, पर्वयात नं राजामहाराजाया म्ये, सहभागीता दुथ्याका न्यायेका तल । जिमिसं छुं कुतः याना जनतातय्त सचेतता हयेत । व क्षेत्र खः गुन्हिपुन्ही । गुन्हिपुन्हि अर्थात गाइजात्राया इलय् ख्वपय् ख्यालत, प्याखंत चाहिके हइगु । गुलिं धार्मिक कथंया जुयाच्वंनि सा गुलिं मनोरञ्जन बीगु कथं अश्लिल खा क्यनाच्वनि । परम्परा उकथं हे न्हृयाना वयाच्वंगु जुल । झीगु नेवाः भाय् नं उलि हे क्यातुगु अले निता अर्थ बीज्यूगु । उकीयात छ्यला हे मनोरञ्जन बियाच्वन, न्हृयानाच्वन । ख्याल, प्याखनं छुं न्हृयाइपुकल, न्हिल सिधल । मेगु छुं बी मफुत ।वहे गाइजात्रायात जिमिसं जनतातय्त जनचेतना बीगु कथं छ्यलेगु याना । गाइजात्राय् ल्वाकिगु ला कठि हे जक खः । जिमिसं गाइचाम्ये, ख्याल क्यनेगु याना । 'वर्ग परिचय' ख्याल क्यना सामन्त, शोषकतय्गु पर्दाफास यायेगु ज्या यानागु खः । ज्यामि, किसानया समस्या, दुःख व शोषित जुयाच्वंगु क्यना पूजीपतिवर्ग, निम्नमध्यम वर्गया भेद् क्यनेगु ज्या जुल । क्यंके मब्यू, छाय्धाःसा जनता चेतनशील जुइधकाः शासकत ग्या । राजनीतिक व सामाजिक विसङ्गतियात ध्वाथुइक सरल कथं थुइकेगु हतियार जुयाबिल गाइजात्रा पर्व । पञ्चायतया उत्सर्ग कालय् वि.सं. २०३९ सालपाखे तत्कालिन सूर्यबहादुर थापां इण्डियायात जङ्गल ब्यूगु,  नाकाय् ८४ वाकस हतियार वःगु, धिरेन्द्र द्यः खुइगु प्रमुख मुद्दायात क्यनेगु ज्या जुल । घिन्ताङघिसी न्हय्गु स्टेप दइगु जूगुलिं उगु न्हय्गु स्टेपय् छु क्यने त्यनागु व स्पष्ट यायेमाः ।छम्ह सूर्यवहादुर थापा व मेम्ह इण्दिरा गान्धीया रूप बिया सूर्यबहादुर थापां इण्दिरा गान्धीयात जङ्गल लः ल्हाइगु,  द्यः खुायात ज्वम्ह पुलिसं द्यः खुायात हे नमस्कार याइगु क्यना धिरेन्द्रया कर्तुत उलेगु ज्या जुल । अथे हे छम्ह रसियनयात ८४ बाकस हतियार च्वयातःगु बाकस पाछायेका प्याखं ल्हुका हयेगु याना तत्कालिन राजनीतिक मुद्दात नं क्यनेगु कुतः यानागु खः । व पासापिंत राजकाज मुद्दा तयेगु ज्या तत्कालिन पञ्चायती सत्ता नं मयागु मखु । तर जनतातय्त विकृति, विसङ्गति व राजनीतिक सन्देश बीगु ज्या गाइजात्रायात छ्यलेगु याना । झीपिं न्हृयचिला वना । उकि परिवर्तनया झ्वलय् गुगु विधा खः, गुगु साास्कृतिक प्रयोग खः व प्रयोगयात समयसापेक्ष रूपं हीका यंकेमाः ।छक जिं ख्वप नगरपालिकाय् प्रस्ताव तया । ख्वप नगरपालिका नेवाःतय्गु खः । अन दाफाभजन यक्व दु । भजनत गुगु बोल खः व हीका वनेनु । व रिकर्ड यानातयेनु । नगरपालिका वाम राजनीतिया अधिनय् लाःगु जूगुलिं चाहे जूसा हीका वनेफुगु नं खः । बामनेता धाःम्ह तयार मजु । अन नं छु मछिंगु वइला धकाः ग्यात । खय्तला छता खा, चिन्तन कथं झीगु माक्र्सवाद खः, तर प्रवृत्ति फुक्कं सामन्ती अले व्यवहार फुक्कं उपयोगितावादी । वास्तविक रुपान्तरया नितिं झीसं ज्या यायेमफुनि ।'संघीय गणतान्त्रिक नेपाः' थौं स्वयां स्वदान्हृयः हे तयार जुइधुंकुगु । तर संविधान सभाय् प्रस्ताव हइगु फुक्कं केन्द्रीकृत सरकारया प्रस्ताव हइगु । यूनिभरसिटी दयेकेत हइगु प्रस्ताव नं केन्द्रीयकृत खः । संघीयताया अवधारणायात आत्मसात हे याये मफुनि । संघीयता ग्व ले सा ? गणतन्त्रला गन गन तिनि । अथे जूगुलिं थ्व फुक्कं चिजयात न्हृयःयंकेया निंतिं जनसाास्कृतिक अभियान मार्फत न्हृयाकायंकेमा । रुपान्तरणया निंतिं साास्कृतिक क्षेत्रयात हे छ्यलेमाः ।धर्मजिपिसं सङ्गीतयात न्हूगु कथं छ्यलेगु कुतः यानाच्वंगु दु । जिमिसं नं नाटक, ख्यालमार्फत जनचेतना व परिवर्तन हयेत कुतः यानाच्वनागु दु । थ्व मेगु परिवर्तनया द्योतक खः । आः झीसं बी माःगु संघीयता व गणतन्त्र विषययात व्यापक रुपं जनचेतना न्हृयःने यंकेमाःगु दु । राजनीतिक परिवर्तन जुल तर साास्कृतिक परिवर्तन जुइ फयाच्वंगु मदु । वास्तविक परिवर्तन खनेमदु, महसुस यायेफयाच्वंगु मदु । साास्कृतिक रुपान्तरण बिना झीसं वास्तविक रुपान्तरणया अनुभव याये फइमखु । उकिं झी रुपान्तरणपाखे हे वनेमाः । थ्व कुतः अति पाय्छि जू ।

                                                                                                                - सभासद् सत्यलाल मूल

कुमार काश्यप महास्थविर मन्त

नेवाः सन्देश / यें

           नेपालय् बुद्ध धर्मया माध्यमं समाजय् चेतना ब्वलंकेगु ज्या थःगु जिवंकाछिं यानादिम्ह बौद्ध विद्धान भिक्षु व संघउपनायक भिक्षु कुमारकाश्यप महास्थविर ८५ दाय् मदुगु दु । म्हिगः न्हिनय्१:०५ ताःइलय् वयेकः मदुगु खः । नेपाःया छम्ह जक त्रिपिटकाचार्य भिक्षु कमार काश्यप महास्थविर ताःई न्हृयःनिसें जलाास्य व चिनिया ल्वचं कयाः उसाय् मदयाच्वम्ह भन्तेयात काठमाडौं मोडल अस्पतालय उपचार याकाच्वंगु इलय् वय्कःअन हे मदुगु खः । वय्कःयागु पार्थिव शरिरयात म्हिगः न्हिच्छि बुद्ध विहारमा तयातःगु खःसा थौं न्हिनसिया १२ ताःइलय् बौद्ध परम्परा कथं आनन्दकुछटी विहारया लिक्कसं च्वंगु प्रवजित दीपय् दाहसंस्कार याइगु खा सीदुगु दु ।एकतन्त्रीय जहाानिया राणाशासन विरुद्ध आन्दोलन जुयाच्वंगु    इलय् पाल्पा तानसेनया अष्टमान शाक्य १६ दा दुबलय् श्रामणेर कुमार काश्यपया नामं बुद्ध धर्मया लापुइ दुहाावःगु खः । वय्कः राणाकालननिसें धार्मिक ज्ञानया माध्यमं न्यायपूर्ण व समानताय् आधारित समाज, मुलुकया स्वतन्त्रता व भाषिक अधिकारया नितिं न्हृयज्याना च्वनादीम्ह खः ।

नेपालभाषाया छम्ह विद्वान डा. जनकलाल वैद्य

         झीगु नेवाः भाय्, सास्कृति व साहित्ययात म्वाका तयेमाः धइगु बिचाः यानाः निस्वार्थ भावं सेवा यानाच्वनादीपिं म्हृवः हे जक व्यक्तित्वत झीगु समाजय् दु । उकी मध्ये यक्व ई न्हृयःनिसें कविता, नाटक, बाखं च्वयेगुया नापं समीक्षा तक नं यनाः नेवाः साहित्ययात तःमि यानाच्वनादीम्ह छम्ह हनेबःम्ह व्यक्तित्व खः "डा. जनकलाल वैद्य" ।
         थनी न्हय्दा न्हृयः नेपाल संवत् १०५४ स भाजु रामलाल वैद्य व मय्जु आशामाया वैद्यया कोखं यलया क्वाःबहालय् वय्कःया जन्म जुल । वयां लिपा २०१७ साल पाखें मय्जु बिष्णुदेवी वैद्य लिसे वय्कःया इहिपा नं जुल । वय्कःपिनि स्वम्ह काय् व छम्ह म्हृयाय्लय् माइलाम्ह काय् धाःसा मदये धुंकल । थौंकन्हय् धाःसा यलया महालक्ष्मीस्थानय् च्वनादी । उगु इलय् भाजु डा. जनकलाल पाटन हाइस्कुलं एस.एल.सी. पास यानाः त्रिचन्द्र कलेजय् ब्वनादिल अले एम. ए. धाःसा त्रिभुवन विश्व विद्यालयनं यानादिल ।
         वि.सं. २०४१ सालय् "नेपालभाषाया प्राचीन काब्यया सिर्जनात्मक अध्ययन" शीर्षक विषयया त्रि.वि.वि. पाखें विद्यावारिधि उपाधि कयादीम्ह दकलय् न्हापांम्ह ब्यक्तित्व हे डा. जनकलाल वैद्य खः ।
मचांनिसें हे आखः ब्वनेगु इच्छा दुम्ह भाजु जनकलालं धयादी— "उबलय् झिदा झिंछदाति दुबलय् न्हूगलय् पाजुपिनथाय् हे अप्वः च्वनेगु, अन पासापिंनं यक्व दु । अले लिक्कं छम्ह आखः ब्वंकीम्ह मास्तर नं च्वनादी । वय्कःयाथाय् मस्त बथां बथां आखः ब्वं वइगु स्वयाः तसकं आखः ब्वनेगु इच्छा जुयावल ।" व इलय् पासापिसं स्कुलय् यंकाः जााच बीकाः पास यानालि भर्ना तक नं यानाब्यूगु खा लुमंकादी ।
         थःगु पढाइ सिधयेकाः आदर्श कन्या निकेतन स्कुलय् स्वदा प्यदाति आखः ब्वंाकादिल । वयां लिपा दरवार कलेज / थौंकन्हय् महेन्द्र रत्न कलेज दुथाय्) ताहाचलय् व त्रिचन्द्र कलेजय् नं अध्यापन यानादिल । स्वीन्यादा तक अध्ययन यानालि जक वय्कः -निवृत्तिभरण) रिटायर्ड जुयादिल ।
         अध्ययन व अध्यापनया अलावा मचांनिसें हे साहित्य पाखे रुचि तयादीम्ह भाजु डा. जनकलालं धयादी— "उबलय् स्कुलया हाफटाइमय् पासापिं छथाय् च्वनाः कविता च्वयाः ब्वनाः न्यंकेगु । अथे हे छन्हु अन साहित्य सम्मेलन जुल उके सभापति जूम्ह कवि सिद्धिचरण श्रेष्ठ खः । उबले वय्कलं नं ब्वति कयाः 'सुलाकासा' धइगु कविता ब्वनाः न्यंकागु खा नं लुमंकादी । व इलय् सकसिनं कविता बांलाः धकाः स्याबासी नं ब्यूगु जुयाच्वन । वयां लिपा नं कवि सिद्धिचरणं न्हृयाथाय् नापलाःसां कविता, बाखं आदि च्वयेगु यायेमाः धकाः प्रोत्साहन बियादीगु नं धयादी ।"
         गन इच्छा यात, अन द्यवं ईयात अनुकूल यानाबी धयाथें आदर्श कन्या स्कुलय् ब्वंकाच्वनादीगु इलय् विद्यालयया किरण पत्रिका पिकायेगु फुक्क जिम्मा वय्कःयात बियातःगु जुयाच्वन । उबलेनिसेंनं झन् हे च्वयेगु बानी जुयावल । उलिजक मखु त्रिचन्द्र कलेजय् अध्यापनया इलय् सुथसिया झिता निसें न्याता ई तक थःगु ब्वाकेगु ज्या क्वचायेकाः नं च्वयेगु ज्या यानाच्वनादीगु जुयाच्वन । मेपिनि छघौ निघौ ई बितय् याये थाकु धाइगु । तर वय्कःयात धाःसा ई वंगु हे मचाइगु खा नं कनादी ।
         जागिरं निवृत्तीभरण जुइधुंकाः नं कविता, नाटक, बाखंया नापं समीक्षा यायेगुली निरन्तरता हे बियाच्वनादिल । वय्कःया प्रकाशित जुइधुंकूगु कृतित खः— सिद्धिदास अमात्यया सत्यसती खण्डकाव्यया समालोचना ग्रन्थ -वि.सं.२०२४), राष्ट्रिय अभिलेखालय, आशा सफूकुथिया अभिलेख ग्रन्थया वणर्ात्मक सूची च्वसापासा काठमाडौं -वि.सं.२०४८), कल्याणी नाटक -वि.सं.२०२४) कीर्तिलक्ष्मीया पलाः एकांकी स्वयम्भुया मिखा कथा संग्रह -वि.सं.२०४०) नेपालभाषाया प्राचिन काव्य सिर्जना -नेपाल राजकीय प्रज्ञाप्रतिष्ठान/२०५९) गोरखापत्र, कान्तिपुर, इनाप, खेलुइताः, मधुपर्क, झी, सितु आदि थीथीगु पत्रपत्रिकाय् अनुसन्धानात्मक, समीक्षात्मक व सिर्जनात्मक लेख रचना यानाः नापं न्यातपोल देगःया निर्माण प्रतिष्ठान कार्य सम्बन्धी अभिलेख ग्रन्थया अनुसन्धानात्मक व विश्लेषणात्मक अध्ययन -२०६१) आदि यक्व यक्व च्वयादीधुंकूगु दु ।
वय्कलं यानादीगु साहित्य सेवां यानाः यक्व सिरपाःत कायेगु सौभाग्य नं प्राप्त जूगु दु । नेपाल राजकीय प्रज्ञाप्रतिष्ठान पाखें मायादेवी पुरस्कार -२०५३), महेन्द्र विद्याभूषण, त्रि.वि.वि. व श्री ५ या सरकारपाखें दीर्घसेवा पदक, जानपद, सेवापदक, श्री ५ वीरेन्द्र शुभराज्यभिषेक पदक, साहित्यया मूलुखां भाषा ज्योति -वि.सं.२०५८), सनातन धर्म सेवा समिति पाखें अभिनन्दित व प्रतिभा पुरस्कार आदि यक्व सिरपा कयादीधुंकूगु दु । 
         थःगु मां भाय्यात मतिना यायेगु झी सकसिगु कर्तब्य खः । नेपालीभाषी व भाषा बन्धुपिन्सं नेवाः भाय् व थःथःगु मेगु भाय् जुइमा थुपिं नेपाःया अनमोल सम्पति खः धइगु खा ल्वःमंके मज्यू धइगु वय्कःया बिचाः खः । वय्कलं च्वयादीगु सफुतिइनं उज्वःगु हे भावना क्यनादीगु दु । नेपाः देय्, जाति, नेवाः संस्कृति सदां अमर जुया च्वनेमाः धइगु वय्कःया कामना दु । जिवंकाछि निःस्वार्थ भावं नेवाः साहित्ययात याना बाखं, कविता, नाटक व समीक्षा च्वयाः तःमि यानादीम्ह भाजु डा. जनकलाल वैद्यया व्यक्तित्वयात झी सकलें नेवाःतय्सं अनुसरण यानाः वनेफुसा बांलाइ ।                                        न्हृयःब्वयाः - मधु श्रेष्ठ